Stemmen voor anarchisten 101

[Opmerking 21 februari 2021: Ondertussen ben ik actief lid van de politieke partij BIJ1. Dit botst deels met de onderstaande tekst. Echter ben ik nu nog meer van mening dat er op meerdere fronten gestreden moet worden. Er is in mijn leven nog nooit een landelijke partij geweest die zo dicht bij mijn idealen staat en alleen al het bestaan van BIJ1 zorgt ervoor dat deze idealen een platform krijgen. Ik beschouw mezelf daarom nog steeds als anarchist, maar beschouw het ontmantelen van de staat niet als een van de eerste prioriteiten.]

Mogen anarchisten wel of niet stemmen? Deze discussie komt bij elke verkiezing weer terug en ook al ga ik een discussie meestal niet uit de weg, toch is deze vrij nutteloos.

Zoals hopelijk veel lezers weten kent het anarchisme geen dogma's. Helaas zijn er wel anarchisten die dogmatisch denken en ik adviseer daarom elke anarchist om zich niet in permanente waarheden vast te bijten. Uiteraard kent het anarchisme als ideologie wel zijn hoofdkenmerken, want anders is het geen ideologie. Dat het anarchisme open staat voor meerdere interpretaties blijkt ook uit het gegeven dat er zoveel verschillende smaken anarchisme bestaan. Ik kijk dan ook altijd even de andere kant op wanneer er weer eens een stammenstrijd losbarst. Dit geldt trouwens uitdrukkelijk niet voor rechtse, zich anarchist noemende personen. Anarchokapitalisme en nationaal-anarchisme zijn geen, ik herhaal geen typen anarchisme. Ze voldoen niet aan enkele essentiële hoofdkenmerken; antikapitalistisch, antinationalistisch en antifascistisch. Wanneer deze valse anarchisten mot hebben met (valide) anarchisten, is dit dus geen stammenstrijd.

Antiparlementarisme

Maar ik had het over de vraag of anarchisten mogen stemmen. Laat ik mij beperken tot de Nederlandse (of gelijksoortige) situatie. Of je wel of niet stemt in bijvoorbeeld de Verenigde Staten is een compleet andere discussie, omdat mijns inziens de Amerikaanse democratie, vooral die op federaal niveau, van een nog slechtere kwaliteit is dan de Nederlandse.

Antiparlementarisme is een hoofdkenmerk van anarchisme. Er zijn anarchisten die lid zijn van een landelijke politieke partij. Ik vraag me echter altijd af hoe dit valt te rijmen met het anarchistische ideaal van democratie van onderaf. Misschien als de partij waar ze lid van zijn een anarchistische agenda heeft, maar die bestaat niet en zo'n partij is mijns inziens ook lastig te realiseren. Leden van zo'n partij zullen tijdens het beëdigen als Kamerlid al gelijk tegen een probleem aanlopen. Want welke anarchist zweert nu trouw aan de Koning en het Koninkrijk?

Het maakt wel uit op wat voor niveau een verkiezing wordt gehouden. Of het voor de Tweede Kamer is, voor de gemeenteraad of een wijkraad. Kijk bijvoorbeeld naar het communalisme van Murray Bookchin. Deze propageert wel degelijk om op gemeentelijk niveau politiek te bedrijven. Ook al beschouwde Bookchin zichzelf op het eind van zijn leven niet meer als anarchist, toch valt er veel voor te zeggen om het communalisme wel degelijk als een anarchistische stroming te zien. Er zijn trouwens door anarchisten in de loop van de geschiedenis in Nederland en daarbuiten meerdere lokale partijen opgericht. Het had echter weinig succes, omdat het participeren in bestaande 'democratische' instituten de anarchie, door partijcompromissen en persoonlijke machtsstrijden, als een nachtkaars uitdoofde. Communalisten zien dit echter als een noodzakelijke overgangsperiode.

Jouw keuze

Je kandidaat stellen voor een verkiezing is uiteraard niet hetzelfde als stemmen. Jouw stem uitbrengen op een partij die qua gedachtegoed zo dicht mogelijk bij die van jou ligt, lijkt mij geen probleem. Ik adviseer echter om er niet iets van te verwachten, niet te klagen over kiezersbedrog, je vooral niet te identificeren met die partij en ook geen campagne te voeren voor die partij. Het maakt namelijk wel degelijk uit voor anarchisten en de wereld die zij voor ogen zien dat rechtse én gematigde partijen zo min mogelijk stemmen krijgen. Natuurlijk maakt jouw individuele stem geen verschil, dus mij zul je niet horen wanneer je niet stemt. Daarentegen houdt niemand je tegen wanneer je toch naar het stembureau gaat. Meestal ligt zo'n stembureau bij jou in de buurt, dus kost het meestal geen extra moeite. Eén ding staat vast en dat is dat stemmen jou of mij niet meer of minder anarchist maakt.